Odpis wyroku sądu hetmańskiego w sprawie przywrócenia do służby w wojsku Wawrzyńca Staniewskiego, Jan Klemens Branicki, Warszawa, Rzeczpospolita Polska, 18 listopada 1763 r., wysokość: 34,5 cm, szerokość: 20,5 cm
MBH/D/13478
Urząd hetmański, mimo stopniowo zmniejszającego się znaczenia i wpływów, w XVIII w. wciąż stanowił przedmiot zainteresowania licznych magnatów. W 1752 r., po śmierci Józefa Potockiego godność tą otrzymał Jan Klemens Branicki. Po reformach Sejmu Niemego z 1717 r. uprawnienia hetmanów uległy ograniczeniu, ale wśród nich wciąż można było znaleźć sprawowanie kontroli nad sądownictwem wojskowym. Stanowiło ono z jednej strony niezbędną część prerogatyw hetmańskich, a z drugiej było zarzewiem sporów, ponieważ obejmowało także procesy żołnierzy ze szlachtą. Nakładało się to na uprawnienia Trybunałów Koronnego i Litewskiego. Jednak w kwestiach dotyczących tylko i wyłącznie wojskowych hetman miał niemal nieograniczone możliwości działania, ponieważ mógł dowolnie zmieniać wyroki sądów wojskowych niższych instancji.
Autor: Krzysztof Kossakowski
