Ornat, XVIII w., ufundowany przez Barbarę z Szembeków, drugą żonę Jana Klemensa Branickiego, do kościoła Dominikanów w Choroszczy, 1734 r., forma rzymska, wym. 100 x 68-70 cm, Archiwum i Muzeum Archidiecezjalne w Białymstoku
Ornat pochodzi z parafii kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy. Ufundowany został w roku 1734 przez Barbarę Branicką dla klasztoru dominikanów osadzonych przy choroszczańskim kościele. O autorce donacji oraz roku ufundowania dowiadujemy się z napisu zachowanego na podszewce z przodu ornatu. W roku 2013 zabytek został przekazany w depozyt AiMAwB, gdzie znajduje się do chwili obecnej.
Ornat uszyty został z fragmentów wtórnie wykorzystanej tkaniny jedwabnej, bogato haftowanej nicią srebrną i złotą oraz przędzą jedwabną. Taki sposób wykorzystania materiału świadczy o jego dużej wartości. Przycięte motywy sugerują na pierwotnie inne przeznaczenie haftowanej tkaniny.
Ofiarowanie przez zamożne rody szlacheckie na rzecz kościoła kosztownych tkanin czy innych prezcjozów zgodne było z prawem patronatu i praktykowane już we wczesnym średniowieczu, zaś w okresie nowożytnym było zjawiskiem powszechnym. O ornatach z choroszczańskiej parafii wzmiankuje polski duchowny – A. Mackiewicz (1828 – 1863): Żadnych pamiątek prócz kilku orantów, ofiarowanych przez hetmanowę Branicką i części dawnej biblioteki klasztornej, kościół nie posiada, gdyż Dominikanie uchodząc do Różanegostoku i bojąc się losy świątyni, którą prawie w przeciągu 200 lat obsługiwali, zabrali ze sobą kosztowniejsze rzeczy.
Jakość użytych materiałów, takich jak jedwab, złoto czy srebro wskazują, iż z dużym prawdopodobieństwem powstała ona poza granicami kraju.
Ornat uszyty jest na wzór kroju rzymskiego z jedwabnej tkaniny w kolorze zielonym. Ornat został ozdobiony haftem przedstawiającym motywy kampanuli, czyli motywów złożonych z kwiatów w kształcie dzwonków, zwróconych w dół oraz motywem kratki regencyjnej.
Literatura:
Katarzyna Zapolska, Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich ornatu zielonego, 1734 r., własność parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy, depozyt Archiwum i Muzeum Archidiecezjalne w Białymstoku, Białystok 2019.
