Przejdź do treści
Strona główna » Obiekty » Dawny szpital

Dawny szpital

Budynek ufundowany został przez Jana Klemensa Branickiego w 1762 roku jako szpital – przytułek przeznaczony dla chorych i kalekich mieszkańców miasta, a akt fundacyjny wymienia dokładną liczbę osób, która mogła tam zamieszkać: „ubogich dziadów siedmiu i bab starych sześć”. Pensjonariuszami szpitala zajmowali się najmowani przez Branickiego lekarze oraz sprowadzone do Białegostoku Siostry Miłosierdzia. W okresie zaboru pruskiego szpital funkcjonował wspierany przez władze, a w czasie zaboru rosyjskiego zaczął podupadać. Przestał istnieć po ograniczeniu działalności zakonu szarytek. W 1855 roku budynek został przekazany Białostockiemu Towarzystwu Dobroczynności, które go wyremontowało i wynajmowało na różne cele, m.in. sklepy, małe zakłady, drukarnię.

W latach 1934-1935 wykonano gruntowny remont budynku, między innymi przebito podcienia w ryzalicie fasady oraz dobudowano salę kinowo-teatralną. Działały tu kinoteatr „Świat” i Dom Katolicki. Białostoczanie mogli na scenie zobaczyć m.in. Lodę Halamę, Hankę Ordonównę czy usłyszeć Melchiora Wańkowicza.

Budynek kina „Świat” jako jeden z nielicznych na Rynku Kościuszki przetrwał II wojnę światową i stał się kolebką odradzającego się po wojnie „Teatru Miejskiego”. Pierwsza premiera miała miejsce we wrześniu 1944 roku, a na deskach teatru występowali aktorzy przybyli z Lublina i Wilna, między innymi Hanka Bielicka, Czesław Wołłejko, czy Zygmunt Kęstowicz.

Tuż po wojnie budynek kina wykorzystywany był przez Wydział Spraw Doraźnych do przeprowadzania pokazowych procesów żołnierzy podziemia niepodległościowego. Najgłośniejszy z nich odbył się w dniach 13-18 lipca 1946 roku, sądzono wtedy 24 członków WiN z podpułkownikiem Aleksandrem Rybnikiem na czele. Wydano 7 wyroków śmierci, z czego sześć wykonano. Na budynku znajdują się tablice upamiętniające te wydarzenia.

Od 1956 roku w budynku działało kino „Ton”, W 1990 r. własność obiektu została zwrócona białostockiej parafii pw. Wniebowzięcia NMP. Obecnie w kinie odbywają się seanse, koncerty, wykłady i wydarzenia organizowane przez parafię i instytucje współpracujące. Ponadto w budynku działa księgarnia katolicka św. Kazimierza.

Autor: Katarzyna Pierwienis

Skip to content