Przejdź do treści

Dyspozycja porządkowa dla Mateusza Brzozowskiego z 31 maja 1768 roku, rękopis papierowy o wymiarach 200 x 325 mm, liczący 2 strony, sporządzony w j. polskim, zespół nr 4/476/0: Dokument z Tek Jana Glinki, sygn. 1. s. 9-10.

Ustanowiona przez Jana Klemensa Branickiego Dyspozycja porządkowa jest to właściwie instrukcja, do której miał się stosować ustanowiony wówczas dozorca miasta – Mateusz Brzozowski, aby ustrzec Białystok przed kolejnym (po 1753 roku) pożarem i utrzymywać go czystości oraz należytym porządku. W dziesięciu paragrafach zostały wymienione kolejno zadania zarządcy, do których należało: czuwanie nad moralnością miasta, dopilnowanie, aby zachowane były wszelkie środki ostrożności dla uniknięcia pożaru, przestrzeganie czystości i higieny zarówno rynku i ulic, jak i wewnątrz domów, tępienie zdzierstwa i wszelkiego oszustwa oraz występowanie z wnioskami o przeprowadzenie w mieście odpowiednich inwestycji. Sprecyzowano również wymogi, jakim miał odpowiadać dozorca i określono jego uposażenie. Za pełnienie swoich obowiązków Brzozowski miał otrzymywać co dwa lata 12 łokci sukna po 4 złote polskie, jedną sztukę płótna konopnego oraz 100 złotych polskich rocznie.

Kompetencje dozorcy były nader obszerne. Był on bezpośrednim urzędnikiem Branickiego, który nadał mu funkcje policyjno – administracyjne. Władza Brzozowskiego jako dozorcy nie była fikcją, gdyż miał kompetencje wtrącać opornych do wieży. Jako właściciel miasta hetman rościł sobie bowiem prawo ingerencji w jego wewnętrzne, nawet drobniejsze sprawy. Choć jego zarządzenia ograniczały autonomię władz miejskich, były jednocześnie korzystne dla rozwoju Białegostoku i stąd przyjmowane z ogólną aprobatą.

Autor: Urszula Siłkowska

Skip to content