Brama miejska w Białymstoku, fotokopia rysunku, skan z materiałów Jana Glinki, Teka 147.
Herkules przy bramie miejskiej w Białymstoku, fotokopia rysunku, skan z materiałów Jana Glinki, Teka 147.
Do pałacu Branickich prowadziły dwa dziedzińce: zewnętrzy i drugi reprezentacyjny, już brukowany. Tworzyły one wspaniałą perspektywę na pałac od bramy wjazdowej, którą możemy podziwiać i obecnie. Dziedzińce odgradzał niski mur, z bramą ozdobioną dwoma posągami Herkulesów. Pierwsza przebudowa dziedzińca pałacowego nastąpiła już w 1738 roku. Brama zegarowa, o której wyżej wspomniano, a zbudowana w 1758 roku na wzór łuku triumfalnego, istnieje do dzisiaj, a wraz z nadal działającym, XVIII-wiecznym szwajcarskim mechanizmem zegarowym, należy do jednych z najstarszych, oryginalnych zabytków Białegostoku.
Dzięki Inwentarzowi wszystkich dóbr w województwie podlaskim należących do Jana Klemensa Branickiego, sporządzonemu po jego śmierci w 1772 roku, opisującemu w najmniejszych szczegółach sam gmach, jak i każde z pomieszczeń oraz ogrody, możemy wyobrazić sobie dokładnie, jak wyglądała rezydencja Branickich herbu Gryf w Białymstoku:
Brama wiezdna do Pałacu murowana, w którey drzwi podwoyne z fortka małą y z drągiem wielkiem do zasowania żelazną zasową, przy tych drzwiach cztery wielkie zawiasy, przy fortce zaś dwie, dwie Izby na Bokach dla wygody wartę trzymaiących do których dwoie drzwi poiedynczych na dwoch zawiasach żelaznych z klamkami. Od Nowego Miasta idąc w Izbie po lewey ręce piec iest stary z zielonych kafli w obydwoch tych izbach bokowych okien dwie z kratą żelazną, w izbie zaś po prawey ręce schody na gore drewniane do Zegaru z drzwiami gore na zamek zamykaiącymi pod wierzchiem bramy. Zegar wielki z dwoma dzwonami kwadransowym y godzinowym z wagami y czterema ukazuiącymi godziny kompasami, dokoła tego zegaru z podwórza idą, piękney roboty rakiety żelazne, gałkami mosiężnemi gdzieniegdzie przyozdobione, wierzch bramy na kształt piramidy blachą biała wskres obity, na którym stoi gryf pozłacany, w szponach na tablicy w błękitnym polu cyfrę z liter J. B. pozłacaną trzymaiący. Ku wierzchu cała brana pełna iest rozney z gipsu wyrobioney sztukateryi. Na czterech rogach mierney wielkości drewniane biało malowane cztery osoby albo geniusze z bramy […][1].
Autor: Urszula Siłkowska
[1] Inwentarz wszystkich dóbr w województwie podlaskim należących do Jana Klemensa Branickiego, AGAD, Archiwum Roskie, Akta rodzinno-majątkowe, sygn. 122, k. 1v-2.
