ŚMIERĆ CZARNIECKIEGO, Leopold Loeffler (1827 – 1898), Monachium?, ok 1860 r., płótno, olej, wym. 24,5 x 35,5 cm, ze zbiorów Muzeum w Tykocinie, nr inw. MT/H/130
Stefan Czarniecki (1599 Czarnca – 1665 Sokołówka k/Złoczowa na Ukrainie) pradziadek po kądzieli Jana Klemensa Branickiego, bohater narodowy, bohater hymnu narodowego, jedna z największych ikon polskiego etosu patriotcznego.
Utwór Loefflera, wybitnego polskiego malarza, przedstawia zobrazowanie popularnej legendy opowiadającej o śmierci Czarnieckiego i jego pożegnaniu z najwierniejszym towarzyszem wypraw wojennych – siwym rumakiem. Anegdotyczna rzecz dzieje się 15 lutego 1665 r. w chłopskiej chałupie w Sokołówce na Ukrainie w przededniu śmierci bohatera. Jak powiada legenda, po śmierci Czarnieckiego koń z tęsknoty nie jadł i w niedługim czasie również zakończył życie.
Obraz jest szkicem olejnym do wielkoformatowego płótna o tym samym tytule a znajdującym się w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. To przedstawienie ikonograficzne zostało spopularyzowane w społeczeństwie polskim zaraz po powstaniu styczniowym. Wydane było wcześniej w 1861 r. jako reprodukcja do premii dla członków krakowskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych. Ponadto powielane było w licznych kopiach malarskich, z uwagi na postać samego Stefana Czarnieckiego, kompozycję całości i archeologiczną wierność w przedstawieniu strojów z epok i uzbrojenia oraz wizerunek legendarnego rumaka symbolizującego mit polskiej kawalerii.
Prezentowany obraz jest sygnowany w dolnym prawym rogu „L. Löffler”. Dzieło na co dzień eksponowane jest w ramach wystawy stałej ,,W nurcie historii” w Muzeum w Tykocinie w Domu Talmudycznym.
Jan Maciejewski
